Eerder dit jaar publiceerde NRC-Handelsblad een portret van de Rwandese Victoire Ingabire Umuhora. Ze woont in Nederland maar keert binnenkort terug naar haar geboorteland om het bij de presidentsverkiezingen op te nemen tegen Paul Kagame. De NRC publiceerde een hartverscheurend verhaal over de genocide die nu precies vijftien jaar terug in Rwanda plaatsvond, hoe zij naar Nederland vluchtte en zich later met haar familie kon verenigen.
Ik heb bij het verhaal verder niet nagedacht, het uitgescheurd en in een mapje gestoken. Misschien moet ZAM eens aandacht aan haar besteden, dacht ik nog.
Vorige week bracht EenVandaag een uitgebreide reportage over deze zelfde vrouw. We waren getuigen van haar afscheid als accountant bij het Nederlandse bedrijf waar ze werkzaam was en hoorden hoe haar kinderen tegen haar politieke ambities aankeken. Net als het artikel wekte dit item sympathie, vermoedelijk ook omdat ik enige twijfel heb bij de vele lofzangen op het nieuwe Rwanda en zijn bevlogen president, Kagame. Van een Rwandese danser, die onlangs in Johannesburg optrad, hoorde ik dat Kagame het Frans als vak op middelbare scholen heeft afgeschaft. De Rwandese president beschuldigt Frankrijk van betrokkenheid bij de genocide en wil het zo straffen. Er is een sterke economische groei in zijn land maar het leger achterblijvers dat van een paar dollar per dag moet leven groeit. Er heerst een fluistercultuur omdat in Kagame’s ogen open debat de oude etnische tegenstellingen kan aanwakkeren. Maar is het wel verstandig om deze tegenstellingen toe te dekken?
Kort nadat het NRC artikel was verschenen vertelde iemand me dat mevrouw Umuhora Hutu is. Het is dus uiterst onwaarschijnlijk dat zij het slachtoffer is van de genocide. Sterker, ze is met haar man oprichter van CODAC, een organisatie die zich ten doel stelt om Hutu’s in de kampen – sommigen spreken van militaire bases – in Oost-Congo te helpen. Ook nam CODAC het op voor de Hutu-zanger Bikindi, die jaren geleden in Nederland gearresteerd is en werd uitgeleverd aan het Rwanda tribunaal. Bikindi is inmiddels veroordeeld tot 15 jaar gevangenisstraf, schuldig aan genocide. Vanuit een luidspeaker op zijn auto riep hij destijds op om Tutsi’s te doden. In een volgende rit vroeg hij mensen of de ‘slangen’ waren vermoord?
Leuk mens dus, madame Victoire Ingabire Umuhora!
Een collega die ik enkele dagen terug mailde en vroeg of hij hier soep van kon maken, zegt dat hij Umuhora enkele jaren geleden op een bijeenkomst in Den Haag hoorde betogen dat er nooit een genocide heeft plaatsgevonden.
Inmiddels heb ik van een andere collega gehoord dat er in de journalistiek een stroming opkomt die vindt dat je in human interest verhalen mensen gewoon hun verhaal moet laten vertellen. Hoe zou er gereageerd worden als de Engelse professor Irving, die de holocaust ontkent, dat zonder enig weerwoord zou doen?
Of is er een andere verklaring voor zoveel onprofessionele onbenulligheid – laat ik het het Sterke Zwarte Vrouwen Complex (SZVC) noemen. Lijders aan het complex raken snel onder de indruk van een ‘vluchtelinge’ die het in Nederland maakt en die felheid en compassie uitstraalt. Wat ziet ze er goed uit na alles wat ze heeft meegemaakt! En ze spreekt foutloos Nederlands! Dat ze zo fel tegen Kagame is, zou enige achterdocht moeten wekken. Maar wie is Kagame? Is ze Hutu? Waren dat nou de daders of de slachtoffers? Hoetsies en Toetoes, hoe zat het ook alweer? Vooral niet googlen want dan raak je maar in verwarring. Door SZVC is het hoofd op hol geraakt en de blik vernauwd. Gewoon denken:’Zoals het er nu staat klopt het stuk aan alle kanten en de reportage kon niet mooier.’
En Afrika is nog niet verloren dankzij mama Umuhora! Op naar de volgende opdracht.
Ik ben blij dat er aandacht is voor Rwanda in uw blad. Victoire Ingabire Umuhoza is een migrant met pit die zich zich in de laatste 10 jaar ingezet heeft voor haar lotgenoten in de diaspora, zowel in binnen als buitenland, en verdient alleen al daarvoor lof. Het is haar bovendien gelukt om de versplinterde oppositiepartijen van Rwanda te verenigen. Natuurlijk is er altijd bij een nieuwe ster aan het firmament enige terughoudendheid op zijn plaats. De vragen die in uw artikel aan bod komen zullen dan ook indringend gesteld moeten blijven worden. Ik ben er echter van overtuigd dat we in de komende maanden en jaren nog genoeg van haar zullen horen om ons een evenwichtig beeld te vormen.
Daar gaat weer iemand die hier helemaal niets van snapt! “Kort nadat het NRC artikel was verschenen vertelde iemand me dat mevrouw Umuhora Hutu is. Het is dus uiterst onwaarschijnlijk dat zij het slachtoffer is van de genocide” Hoe kwalificeer je dan hutu’s die door de Tutsi-leger van Kagame zijn vermoord of overleeft? Of zijn dat geen slachtoffers in de ogen van deze blogger?Je kan de trieste evenement in Rwanda niet uitleggen door een simplistisch/stereotypische verklaring die een heel ethnisch bevolking als slachtoffer erkent en de andere als dader!Het zijn individuen uit beide ethnische groepen (Hutu en Tusti) die misdaden hebben begaan.Laten we dan ook die indivuduen verantwoordelijk voor houden en niet een heel bevolking!
Beste Marie-Claude, Er zijn ongetwijfeld Hutu’s vermoord, maar dat is toch iets anders dan een genocide, waarbij de bevolking werd opgeroepen om ‘kakkerlakken’ (lees Tutsi’s) uit te roeien. Die genocide heeft volgens mevrouw Umuhora niet plaatsgevonden.
art Luirink valt in de kuil waarin velen voor hem zijn gevallen: het oversimplificeren van de complexe Rwandese geschiedenis. Inderdaad, Victoire is Hutu. Maar dat houdt niet per definitie in dat zij geen slachtoffer zou kunnen zijn. Inderdaad er zijn 800.000 Rwandezen door Rwandezen vermoord. Maar met de vinger alleen naar de Hutu’s wijzen gaat voorbij aan de chaos waarin het land drie maanden lang was gedompeld. Een chaos waar niemand zijn leven zeker was.
Het is goed dat er vragen worden gesteld. Ik heb er zelf ook nog vele. Maar Bart Luirink gaat te veel af op zijn vriend als hij zegt dat Victoire beweert dat de genocide nooit heeft plaatsgevonden. Integendeel. Immers hoe kan je de genocide ontkennen als je pleegouders en je broer (om maar een paar directe familieleden te noemen) door zowel Hutu als Tutsi milities vermoord zijn ? En toch vindt ze dat het tijd is voor verzoening, omdat zonder verzoening Rwanda geen toekomst heeft.
Ik ken Victoire nu meer dan een jaar.Er is moed voor nodig om als vrouw aan het hoofd te staan van een door mannen gedomineerde partij. Er is moed voor nodig om ‘met de hoed in de hand’ bij de internationale gemeenschap aandacht te vragen voor Rwanda. En er is moed nodig om het op te nemen tegen een president met dictatoriale trekken. Inmiddels wordt die moed erkend door onder meer president Obama en minister Bert Koenders.
Bart Luirnik u zegt”Die genocide heeft volgens mevrouw Umuhora niet plaatsgevonden.”
Op vrijdag 1 mai was er een conferatie in Brussel waar Mvr Umuhoza duidelijk gezgt heeft dat de genocide wel plaatsgevonden heeft. En het zijn niet allen Tutsi die vermoorden zijn er waren ook Hutus.Het wil niet zeggen dat alle Hutus criminelen zijn en alle Tusti slachtofers zijn.Informeert u voor dat jij domme dingen zegt, jij weet niets van wat er in Rwanda gebeurt is. En by the way de broers van Mvr Umuhoza zijn door Hutus vermoorden.
Beste Bart Luirink
Wilt u hiermee zeggen dat de slactoffers van de genocide tegen de tusti (laten we daar geen onduidelijkheden over ontstaan:die heeft wel plaats gevonden, en ik heb Victoire Umuhoza nooit horen beweren dat het niet zo is) meer waarde hebben dan slachtoffers van de massamoorden op hutu’s door het RPF omdat deze laatste geen status van genocide heeft gekregen? Mijn mening is dat alle slachtoffers gelijk moeten worden behandeld (ongeachte etnische afkomst) en hetzelfde moet ook voor daders gelden, willen wij echt verzoening bereiken…De poging van mvr Umuhoza om gerechtigheid in Rwanda te brengen wat een ultieme voorwaarde is voor echt verzoening dus ook duurzaam vrede, waardeer ik zeer. Of het haar zal lukken blijft de vraag!want Kagame heeft machtige vrienden die voorlopig niet bereid zijn om hem te laten vallen! Maar juist in deze situatie moeten Rwandezen blijven vechten voor hun rechten en vrijheid want het zal hen niet als cadeautje worden gegeven!