Licht gegeneerd brengen mensen ‘het gedoe’ in de Mandela familie ter sprake. Nog voor hij zijn ogen voorgoed gesloten heeft, vechten sommige (let wel: de meesten houden zich daar verre van) nabestaanden over het vruchtgebruik van zijn lucratieve achternaam. Gisteren bepaalde een rechter in de Oostkaap dat kleinzoon Mandla het familiegraf vooralsnog niet mag verplaatsen. Zijn tante Makaziwe, zuster van de acht jaar terug aan aids overleden Makgatho, lanceerde vorig jaar de ‘House of Mandela’ wijn. En dan zijn er nog familieleden die de hoofdrol spelen in een Amerikaanse realitysoap.
De Zuid-Afrikaanse Sunday Times meldt dat nu ook de voorouders in het conflict worden betrokken. Volgens lokale chiefs uit zijn geboortestreek zal Mandela niet sterven zolang er sprake is van ‘unfinished business’ in de familie. Andere chiefs beweren dat Mandela juist zo ziek is vanwege deze business.
Wat zou Mandela er zelf van vinden? Ik vermoed dat hij naar buiten toe respect en begrip zou tonen voor deze speculaties. Met het respect zou hij lippendienst bewijzen aan eeuwenoude tradities die juist op momenten als dood of huwelijk zichtbaar worden. Begrip zou hij aan de dag leggen voor het anker dat deze tradities arme en ongeinformeerde mensen vaak nog biedt.
Maar hij zou waarschijnlijk iets anders voelen: weerzin. Van het primitieve bijgeloof en van familieleden die met een beroep op traditie en religie (Makaziwe legde het lot van haar grootvader onlangs geheel in God’s handen en schoffeerde daarmee de artsen) hun eigen materiele gelijk najagen of hem op deze hoge leeftijd alsnog als diepreligieus willen portretteren. Mandela hecht weinig waarde aan religie (en werd lid van een kerk omdat zijn moeder dat wilde, schrijft hij in zijn autobiografie) en al evenmin aan traditie (hij ontvluchtte ooit zijn geboortestreek uit angst uitgehuwelijkt te worden).